Độc đáo về thiết kế đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Hải Phòng Đất Cảng 8investments-eg.com

Item: Độc đáo về thiết kế đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Hải Phòng Đất Cảng 8investments-eg.com
Author: 8investments-eg.com

Đình Hàng Kênh là trong số những ngôi đình cổ nhất ở thành phố Hải Phòng Đất Cảng, năm 1719, dân làng xây dựng đền tại đây để thờ một vị Thành hoàng làng có công giúp Trần Hưng Đạo đánh quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Nhưng đến năm 1851, vua Tự Đức sắc phong tu bổ thành đình thờ Tổ Trưng hưng Ngô Quyền.

Theo nhiều nguồn tài liệu không giống nhau ghi chép, đình Hàng Kênh được xây dựng trên nền của ngôi đền thờ danh tướng Vũ Chí Thắng. Ông là tướng dưới trướng của Hưng Đạo Đại Vương (Trần Quốc Tuấn, 1228- 1300) đánh quân Nguyên Mông xâm lược. Khi tổ quốc tkhô giòn bình, Vũ Chí Thắng trở lại quê nhà giúp dân an cư lạc nghiệp. Dân làng tôn ông là "Phúc Thần" và lập miếu thờ phụng.

Đến thời Tự Đức (1851) có sắc phong cho một7 làng xã và 5 tổng của huyện An Dương, phủ Kinh Môn, Hải Dương (trong đó có làng Hàng Kênh), xây dựng những công trình thờ cúng Ngô Quyền (vị vua trước hết của phòng Ngô, trị vì từ năm 939- 944, là vị Tổ Trưng hưng của Việt Nam.

Dân làng Hàng Kênh trùng tu ngôi đền thành nơi thờ cúng Ngô Quyền. Thành hoàng làng Vũ Chí Thắng được rước về đền Từ Vũ (đền thờ Thánh họ Vũ), nhữngh đình Hàng Kênh hơn 200m.

Tòa Đại đình gồm Tiền đường, Bái đường và Hậu đường nằm đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hải Phòng Đất Cảng). Ảnh: Thu Thủy

Các tư liệu đã ghi chép rằng, Ngô Quyền sinh ra trong một hộ hộ gia đình danh gia vọng tộc, đời đời làm quan ở đất Đường Lâm. Tương truyền ông tổ bốn đời của Ngô Quyền là Ngô Xuân, người đã chiêu mộ hàng trăm thủ hạ theo Triệu Quang Phục tiếp tục công việc công việc sự nghiệp anh hùng của Lý Bí chống quân Lương. Ông lập nhiều chiến công được phong làm Thổ Tù và được phụ thân truyền con nối chức tước. Cha Ngô Quyền là Ngô Mân làm Châu mục châu Đường Lâm. Thần tích Đình Gia Viên ghi chép ví dụ Ngô Quyền sinh 12 tháng 3 năm Đinh Tỵ.

Ngay từ nhỏ, ông tỏ ra là một người trí dũng tuy vậy toàn. Khi sống ở quê với phụ vương mẹ và được phụ vương dạy cho thuật bắn cung nỏ, sử dụng gươm giáo, những điều kín mít về binh pháp. Ngô Quyền to lên trong lúc giang sơn vừa mới giành được quyền tự chủ. Ông đã tiếp nối đời phụ vương ông về việc xác minh quyền tự chủ, kiên quyết dành và giữ nền độc lập dân tộc. Ông sớm thể hiện tài năng kiệt xuất và đang trở thành một vị tướng tài được nhân dân kính mến, quân sĩ khâm phục.

Tòa Hữu vu nằm trong khuôn viên sân đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. TP. Hải Phòng). Ảnh: Thu Thủy

Công trình đình Hàng Kênh có không thiếu những hạng mục ví dụ như: Đại đình, Sân đình, Nghi môn, và những công trình phụ trợ khác như Tả vu, Hữu vu, Văn Từ.

Tòa đại đình có kết cấu 7 gian với thiết kế thiết kế kiến trúc trọng yếu, quy mô bề thế. Phần mái tòa Đại đình được lợp ngói mũi hài đầu đao cong vút. Bộ khung được làm từ 42 cột gỗ lim cao 5m, chu vi mỗi cột gần 2m tạo thành việc đúng mực và tích điện chịu lực cao. Phía trước Nghi môn đình Hàng Kênh là ao đình hình được phục vụ nguyệt. Đỉnh trụ trang trí tứ phượng; thân trụ phía trên trang trí những ô lồng đèn, giữa là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ bồng. Hai cổng phụ có mái phía trên với 2 tầng mái, 8 mái. Nghi môn đình nối sát với tường xung quanh đình. Sân đình Hàng Kênh rộng, được lát bằng gạch ốp ốp Bát Tràng, xung quanh sân có khối hệ thống tường xây thấp, dạng tường hoa. Hai bên sân là hai tòa Tả vu, Hữu vu, đặt trên bệ nền cao 3 bậc so với mặt sân. Hai tòa có hình dạng giống nhau, gồm 3 gian, 2 chái, đầu hồi bít đốc, 2 mái; đầu hồi nhô ra hai trụ biểu (tại hàng hiên); 3 gian giữa là cửa bức bàn, 2 gian phía hồi xây tường có trổ lỗ thoáng hình trụ.

Hồ Bán Nguyệt - nơi tổ chức những tiết mục múa rối nước trong những ngày hội tại đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hải Phòng Đất Cảng). Ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, tại đây có công trình Văn Từ hay Văn Miếu nằm bên phải của đình, gồm tòa Tiền tế và Hậu cung. Hậu cung là nơi thờ Khổng Tử và ban thờ của một vài vị Nho học nổi tiếng như Chu Văn An (1292- 1370, Văn Trinh Công, được Đánh Giá là ông tổ của những nhà nho nước Việt); Nguyễn Bỉnh Khiêm (quê Vĩnh Bảo, TP. Hải Phòng, 1491- 1585, trạng nguyên, Trình Quốc Công, nhà tiên tri); Trần Tất Văn (quê Kiến An, TP. Hải Phòng, 1428 – 1527, Trạng nguyện, Thượng thư); Lê Ích Mộc (quê Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng, 1458- 1583, Trạng nguyên, Tả thị lang).

Khung chịu lực bằng gỗ lim, có 42 cột tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. TP. Hải Phòng). Ảnh: Thu Thủy

Đình Hàng Kênh có tới 368 bức chạm khắc (chạm lộng) to nhỏ được ghép thành những mảng to trong đình (phía trong 252 bức, ngoài trời 116 bức). Tương tự như trong những ngôi đình nổi tiếng vùng Đồng bằng Bắc Bộ, những bức chạm tại đây được thể hiện trên những thành phần thiết kế gỗ như đầu dư, xà, bẩy, trên khối hệ thống cửa võng. Các bức chạm rất có thể phân thành từng lớp với nội dung không giống nhau, hoặc đan xen nhau, lấy hình tượng rồng làm chủ đạo…Nội dung của những bức chạm miêu tả chủ yếu về cảnh tự nhiên.

Hình tượng ổ rồng được chạm khắc tinh xảo lưu giữ tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. TP Hải Phòng). Ảnh: Thu Thủy

Tại đây có vô số những chạm khắc từ những loài Tứ Linh như: Long, ly, quy, phụng, đến những loài vật thân thiện với người như chim, ngựa…, Tứ quý, hoa lá hình đao mác dạng lượn sóng hoặc vân xoắn cuộn. Rồng là linh vật được chạm khắc nhiều với gần 400 con trong 156 bức chạm khắc. Hình tượng chủ yếu: "Đầu rồng", "Ổ rồng", "Lưỡng long chầu nguyệt "…theo phong nhữngh thời Hậu Lê.

Ban Thờ Đức Ngô Vương Quyền tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. TP. Hải Phòng).

Tòa Tiền đường tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. TP. Hải Phòng).

Ngoài ra, đình Hàng Kênh còn lưu giữ được nhiều di vật cổ có giá trị như: tượng thờ Ngô Vương Quyền, tượng phỗng (niên đại cuối thế kỷ 17 đầu thế kỷ 18, đặt trong Hậu cung), tượng voi và ngựa (niên đại khoảng thế kỷ 19, đặt tại Tiền đường); sắc phong (từ thời Hậu Lê đến cuối thời Nguyễn), đại tự, án thư, lư hương, hoành phi, sắc phong, kiệu thờ, cửa võng, chuông đồng, khánh đồng, voi và ngựa gỗ… Đình được xếp hạng di tích cấp vương quốc năm 1962, trong đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý: văn bia ghi tên tuổi những người của làng đỗ đạt từ là một460 đến 1693.

Nghi môn gồm 3 cổng, 1 cổng chính 2 cổng ngách tại đình Hàng Kênh, (quận Lê Chân, TP. TP Hải Phòng). Ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, trong những mảng chạm khắc hình ảnh hàng trăm con rồng mang những tầm dáng, tư thế không giống nhau. Có khi thì tạc theo từng ổ, có khi lại là rồng mẹ quấn quýt bên rồng con giữa rừng hoa lá, cỏ cây. Theo những nhà sử học, hiếm có nơi nào mà những nghệ nhân lại sử dụng lối "bông hình" để chạm khắc nên những tuyệt tác như ở đình Hàng Kênh.

Ngoài nét rực rỡ trong thiết kế, đình Hàng Kênh còn thêm giá trị cao về mặt điêu khắc. Nhờ những đôi tay khôn khéo, tích điện sáng tạo của những nghệ nhân mà những nét điêu khắc tinh xảo, giao thoa giữa phong nhữngh thẩm mỹ và làm đẹp thời Lê và thời Nguyễn.

Đình Hàng Kênh gắn bó với quy trình tiến lên của dân tộc, là nơi lưu giữ lại những giá trị lịch sử hào hùng, văn hóa truyền thống, nghệ thuật thẩm mỹ và làm đẹp thẩm mỹ và làm đẹp rực rỡ và hiện đang là nơi sinh hoạt tâm linh thường xuyên của người dân TP. Hải Phòng như khác quốc tế thập phương.